Konieczność stosowania w budynkach znaków BHP wynika z przepisów prawnych. Zgodnie z Kodeksem Pracy to na pracodawcy leży obowiązek zapewnienia pracownikom bezpieczeństwa w miejscu pracy. Jakie znaki wybrać? W naszym artykule przedstawimy obowiązujące normy dotyczące prawidłowego oznakowania, a także opiszemy rodzaje dostępnych tabliczek i znaków BHP.
W zależności od charakteru prowadzonej działalności, w zakładzie pracy powinny się znaleźć dedykowane dla niej znaki BHP. W przypadku pracy biurowej będą to podstawowe znaki bezpieczeństwa. W zakładach produkcyjnych, znaki powinny zostać dopasowane do stanowiska i rodzaju wykonywanej pracy. W przypadku prowadzenia robót budowlanych, muszą być to stosowne tablice, które poinformują i ostrzegą przed istniejącym niebezpieczeństwem.
Istnieją również znaki bezpieczeństwa i higieny pracy, które obowiązkowo znaleźć się muszą, w każdym miejscu pracy. Zaliczają się do nich: znaki ewakuacyjne, które występują w kolorze zielonym oraz znaki przeciwpożarowe – te występują w kolorze czerwonym. Charakterystyczne oznaczenia i elementy fluorescencyjne sprawiają, że są one niezbędne podczas ewakuacji budynku lub zagrożenia spowodowanego pożarem. Ich brak skutkuje karą grzywny dla właściciela budynku i/lub pracodawcy.
Wszystkie znaki powinny być umieszczone w dobrze oświetlonych miejscach, na wysokości wzroku, tak, aby dostęp i widoczność nie były niczym ograniczona. Rozmieszczenie oznakowania zależne jest również od wielkości terenu lub pomieszczeń, a także rodzaju zagrożenia.
Warto wiedzieć, że tabliczki informacyjne BHP oraz pojedyncze znaki powinny spełniać określone wymagania. W związku z tym w polskim prawie obowiązują przepisy, które dokładnie je regulują. Pod uwagę należy wziąć dwie dyrektywy:
Istotny jest też wygląd tabliczek BHP, nie może być on dowolny. Musi wpisywać się w normy opracowane przez specjalistów. Dokładne wytyczne co do stosowania i wyglądu poszczególnych znaków BHP regulują następujące normy:
Znaki ewakuacyjne, jak sama nazwa wskazuje przeznaczone są do oznaczenia drogi ewakuacji, która prowadzi do wyjścia w sytuacji wystąpienia zagrożenia. Tak jak już wcześniej wspomnieliśmy znaki te powinny mieć zielone tło, jasny piktogram, który pozostaje widoczny w ciemności. Ważne jest też, aby ten rodzaj znaków charakteryzował się dużą odpornością na wpływ czynników atmosferycznych, a także na uszkodzenia mechaniczne.
Znaki PPOŻ są łatwo dostrzegalne i rozpoznawalne, ze względu na swój charakterystyczny kształt i kolor. Występują one w wersji kwadratowej lub prostokątnej z białym obramowaniem, piktogramem na czerwonym tle, z napisem lub bez. Mają one za zadanie zapobiegać pożarom w budynkach, a w przypadku ich wystąpienia umożliwić przeprowadzenie sprawnej akcji ratunkowej i ewakuacyjnej. W tej kategorii wyróżniamy dwa rodzaje znaków:
Znaki dedykowane ochronie i higienie pracy, mają za zadanie maksymalnie ograniczyć niepożądane skutki, związane z wystąpieniem zagrożenia w miejscu pracy. Powinny one zostać dostosowane do warunków, specyfiki oraz ryzyka wystąpienia konkretnych zagrożeń w miejscu pracy. Znaki te mają na celu informowanie pracowników o zasadach zachowania i procedurach obowiązujących w zakładach pracy i innych budynkach.
Instrukcje BHP to tabliczki określające najbardziej istotne czynniki wykonywanej pracy, które mają wpływ na bezpieczeństwo pracownika. Taka tabliczka powinna zawierać wskazywać czynności, jakie należy wykonać przed rozpoczęciem pracy i po jej zakończeniu. W instrukcji powinien znaleźć się też opis bezpiecznego wykonywania danej pracy, a także zasady postępowania w sytuacjach kryzysowych lub stwarzających zagrożenie. Istnieje kilka typów instrukcji, które w zależności od miejsca pracy określać mogą:
Podsumowując instrukcja to zbiór zasad BHP, wskazówek, sposobu działania, która ma dostarczyć pracownikowi wiedzy jak postępować w sytuacjach zagrożenia. Najczęściej ten rodzaj znaków ma kształt prostokąta, tło występuje w kolorze białym, natomiast obramowanie w kolorze czerwonym.
Tablice budowlane najczęściej występują w kolorze żółtym i przybierają kształt prostokąta. Niektóre znajdziemy również w barwie niebieskiej lub białej. Przede wszystkim służą one informowaniu o ewentualnym zagrożeniu, mogą także wskazywać miejsce o konkretnym przeznaczeniu np. Plac Składowy. Ten rodzaj znaków łączy w sobie 3 funkcje: zakazu, informacyjną oraz ostrzegawczą.
Tablice informacyjne mają za zadanie informować o konkretnym zachowaniu w dany miejscu. Oprócz tego są również nośnikiem informacji dotyczących przeznaczenia danego obszaru lub całego obiektu. W zależności od przekazu jaki niosą, występują w różnych kształtach i kolorach. Najczęściej znajdziemy je w formie prostokątów lub kwadratów, w barwie żółtej, czerwonej lub niebieskiej.
Ten rodzaj znaków służy do oznaczania pomieszczeń, toalet, stanowisk obsługi, miejsc siedzących i wielu innych. Oznaczenia pomieszczeń mają za zadanie ułatwić odbiorcom poruszanie się, a także odnajdywanie konkretnych pomieszczeń, w biurowcach lub innych budynkach. Cechą charakterystyczną takich znaków jest niebieska grafika na białym tle. Jednakże coraz częściej spotkać je możemy w bardziej stonowanych kolorach i kształtach.
W kategorii tablic urządzeń elektrycznych wyróżnić można znaki: ostrzegawcze, informacyjne, nakazu oraz zakazu. Każdy z nich ma inny przekaz, łączy je jednak wspólna funkcja oznaczania miejsc występowania zagrożenia związanego z prądem elektrycznym. Ich kształt, kolor oraz rodzaj określony jest zgodnie z przepisami obowiązującego prawa. Znajdziemy je w kształcie koła, kwadratu lub prostokąta, w kolorach żółtym lub czerwonym.
Znaki zakazu BHP stosowane są po to, aby zapewnić ochronę zdrowia i życia ludzi. Piktogramy znajdujące się na tego rodzaju znakach określa norma ISO 7010, dzięki temu są one czytelne i zrozumiałe także dla osób z innych krajów. Powinny umieszczane być w miejscach, w których ewentualnych zagrożeń nie można wyeliminować technicznymi środkami ochrony zbiorowej lub środkami, procedurami lub metodami stosowanymi w organizacji pracy. Ten rodzaj znaków ma formę czarnego piktogramu na białym tle, z czerwonym obramowaniem i ukośnym pasem.
Znaki nakazu BHP mają za zadanie przekazywać pracownikom informacje o konieczności podjęcia konkretnych działań, stosowania konkretnych urządzeń lub przedsięwzięcia środków ostrożności (np. nakaz stosowania odzieży ochronnej). Cechą charakterystyczną tychże znaków jest okrągły kształt oraz niebieskie tło, na którym widnieje piktogram w kolorze białym.
Znaki ostrzegawcze BHP przybierają kształt trójkąta, utrzymane są w intensywnym kolorze żółtym z czarną obwódką i piktogramem (np. ostrzeżenie przed substancjami łatwopalnymi). Informują one odbiorców o istniejącym niebezpieczeństwie. Umieszczane są w pobliżu miejsc i punktów, w których nie można wyeliminować zagrożeń, poprzez procedury i procesy postepowania w danym miejscu.
Znaki informacyjne BHP, mają na celu skuteczne informowanie o najważniejszych kwestiach związanych przede wszystkim z bezpieczeństwem osób pracujących i przebywających w danym budynku lub obiekcie. Między innymi wskazują usytuowanie najważniejszych elementów systemu przeciwpożarowego oraz udzielania pierwszej pomocy. Znaki informacyjne znajdziemy w kształcie kwadratu, z białą obwódką, zielonym tłem oraz białym piktogramem.
Podsumowując: tabliczki i znaki BHP, mają za zadanie zapewnić pracownikom i osobom postronnym bezpieczeństwo, a w przypadku wystąpienia zagrożenia ułatwić im proces ewakuacji. Odpowiednie rozmieszczenie znaków sprawia, że łatwiejsze staje się pamiętanie o obowiązujących procedurach, a także stosowanie się do nich.